DNA – język życia

DNA - język życia

Konferencja naukowa DNA – język życia organizowana przez

Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu
Politechnikę Poznańską, Wydział Informatyki
Polskie Towarzystwo Biochemiczne
Akademię Muzyczną im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu

Poznań, 27–28 października 2016 - WSTĘP WOLNY

Bieżący rok przypomina dwa przełomowe odkrycia, które zrewolucjonizowały nauki biologiczne. Obchodzimy 60. rocznicę sformułowania tzw. centralnego dogmatu biologii molekularnej, mówiącego o przepływie informacji genetycznej od DNA do białka oraz 50. rocznicę odkrycia kodu genetycznego. Jednocześnie w tym roku przypada stulecie urodzin genialnego naukowca i wizjonera – Francisa Cricka, autora wspomnianego dogmatu i współodkrywcy struktury DNA.

Rocznice te zainspirowały naukowców z Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu oraz Politechniki Poznańskiej do zorganizowania konferencji pt. DNA - JĘZYK ŻYCIA

Program

27 października (czwartek)

Historia zapisana w DNA
Sala Duża Ośrodka Nauki PAN w Poznaniu
Henryka Wieniawskiego 17/19

9⁴⁵–10⁰⁰ Otwarcie – Marek Figlerowicz

Sesja Naukowa 1: Homo sapiens w Europie
Przewodniczący: Ryszard Słomski

10⁰⁰–10³⁰ Z Afryki do Europy
Ireneusz Stolarek, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

10³⁰–11⁰⁰ Ludność Wielkopolski i Kujaw w okresie późnej starożytności
Janusz Piontek, Instytut Antropologii, Wydział Biologii UAM, Poznań

11⁰⁰–11¹⁵ Dyskusja

11¹⁵–11⁴⁵ Przerwa kawowa

Sesja Naukowa 2: Początki państwowości polskiej
Przewodniczący: Piotr Kozłowski

11⁴⁵–12¹⁵ Początki państwa Piastów w źródłach historycznych
Józef Dobosz, Instytut Historii, Wydział Historyczny UAM, Poznań

12¹⁵–12⁴⁵ Relacje pierwszych Piastów z Rzeszą
Eduard Mühle, Westfälische Wilhelms Universität, Münster

12⁴⁵–13¹⁵ Wczesnośredniowieczne cmentarze szkieletowe na terenie Wielkopolski
Michał Kara, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Poznań

13¹⁵–13⁴⁵ Średniowieczne cmentarze Ostrowa Tumskiego w Poznaniu
Hanna Kóčka–Krenz, Instytut Prahistorii, Wydział Historyczny UAM, Poznań

13⁴⁵–14⁰⁰ Dyskusja

14⁰⁰–15⁰⁰ Przerwa / Poczęstunek

Sesja Naukowa 3: Archeogenomika w Polsce
Przewodniczący: Marek Figlerowicz

15⁰⁰–15³⁰ Zróżnicowanie populacji neolitycznych w regionie Kujaw w świetle badań paleogenetycznych
Wiesław Lorkiewicz¹, Dominik Strapagiel², Paulina Borówka¹, Daniel Fernandez³, Ryszard Grygiel⁴, Błażej Marciniak², Ron Pinhasi³, Elżbieta Żądzińska¹
¹Katedra Antropologii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
²Pracownia Biobank, Katedra Biofizyki Molekularnej, Uniwersytet Łódzki
³School of Archaeology and Earth Institute, Belfield, University College Dublin
⁴Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

15³⁰–16⁰⁰ Wykorzystanie genetycznych uwarunkowań tolerancji laktozy w kontekście badań gęstości kości – badania pilotażowe
Barbara Woźniak¹, Anna Juras², Krzysztof Szostek¹
¹Zakład Antropologii – Instytut Zoologii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
²Instytut Antropologii, Wydział Biologii UAM, Poznań

16⁰⁰–16²⁰ Zastosowanie mitogenomiki w badaniach populacji pradziejowych
Anna Juras, Instytut Antropologii, Wydział Biologii UAM, Poznań

16²⁰–16⁴⁰ Mikroorganizmy towarzyszące tysiącletnim szczątkom ludzkim
Anna Philips, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

16⁴⁰–17⁰⁰ Dyskusja podsumowująca

28 października (piątek)

Od biomolekuł do syntetycznych organizmów
Sala Duża Ośrodka Nauki PAN w Poznaniu
Henryka Wieniawskiego 17/19

9⁴⁵–10⁰⁰ Wprowadzenie: Marek Figlerowicz

Sesja Naukowa 4: DNA – teraźniejszość
Przewodniczący: Maciej Stobiecki

10⁰⁰–10²⁵ Biologia chemiczna
Wojciech T. Markiewicz, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

10²⁵–10⁵⁰ Biologia strukturalna
Mariusz Jaskólski, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

10⁵⁰–11¹⁵ Diagnostyka nowej generacji
Tomasz Żemojtel, Institute for Medical Genetics and Human Genetics, Charite Universitätsmedizin, Berlin, Germany

11¹⁵–11⁴⁰ Biologia syntetyczna
Marek Figlerowicz, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

11⁴⁰–11⁵⁵ Dyskusja

11⁵⁵–12²⁵ Przerwa kawowa

Sesja Naukowa 5: DNA – perspektywy
Przewodniczący: Tomasz Twardowski

12²⁵–12⁵⁰ Medycyna precyzyjna
Adam Krętowski, Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny, Białystok

12⁵⁰–13¹⁵ Wpływ zmienności genetycznej na cechy człowieka
Piotr Kozłowski, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

13¹⁵–13⁴⁰ Hodowla genomów
Agnieszka Żmieńko, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

13⁴⁰–14⁰⁵ Precyzyjna hodowla roślin
Michał Jasiński, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

14⁰⁵–14²⁰ Dyskusja

14²⁰–15⁰⁰ Przerwa / poczęstunek

28 października (piątek)
17⁰⁰–21⁰⁰

Sesja Jubileuszowa
Kod Genetyczny
Centralny Dogmat Biologii Molekularnej
Aula Nova Akademii Muzycznej Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu
Plac Stefana Stuligrosza 1

Przewodniczący: Michał Sobkowski

Wprowadzenie

Kod genetyczny kluczem do biotechnologii
Jan Barciszewski, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

Francis H.C. Crick – gigant nauki i biologii
Maciej Błaszak, Instytut Filozofii, Wydział Nauk Społecznych UAM, Poznań

Genomiczna Mapa Polski
Marek Figlerowicz, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań

Część artystyczna

Chór Kameralny Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu
Dyrygent – Alicja Szeluga

Duo Wolańska/Gajda (Julia Wolańska-Gajda – fortepian, Michał Gajda – akordeon)

Spotkanie okolicznościowe / poczęstunek

2016 – rok trzech jubileuszy

Rok 2016 jest dla nauk o życiu, a biologicznych w szczególności, okresem przypominającym przełomowe odkrycia naukowe, które zmieniły nie tylko naukę, ale odcisnęły piętno na naszej świadomości. 50 lat temu, w 1966 roku, Marshal Nirenberg ogłosił odkrycie kodu genetycznego. Dzięki temu dowiedzieliśmy się, że każdy aminokwas kodowany jest przez określoną sekwencję trzech nukleotydów w łańcuchu DNA. Poznaliśmy też pełen zestaw 64 trójnukleotydów odpowia-dających wszystkim aminokwasom. Zrozumienie kodu genetycznego umożliwiło między innymi programowanie i syntezę białek oraz peptydów ważnych dla medycyny czy rolnictwa.

Trudno wyobrazić sobie dzisiaj biotechnologię bez wiedzy o zasadach kodowania i odczyty¬wania informacji biologicznej. Zdając sobie w pełni sprawę z wielkości tego odkrycia nasuwa się pytanie, jak to się stało, co legło u jego podstaw, dlaczego właśnie Marshal Nirenberg mógł ogłosić światu tajemnicę kodowania genetycznego. Odkrycie to nie byłoby możliwe, gdyby w roku 1953 Francis H.C. Crick i James D. Watson nie zaproponowali dla kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) modelu podwójnej helisy. Zauważyli oni, że postulowane w tym modelu specyficzne tworzenie par zasad nukleinowych niesie w sobie bezpośrednie wskazówki co do możliwego mechanizmu kopiowania się materiału genetycznego. Odkrycie podwójnej helisy DNA zrewolucjonizowało biologię, spowodowało przełom w nauce oraz odcisnęło piętno w kulturze i sztuce. Jego konsekwencją było sformułowanie 60 lat temu przez Francisa H. Cricka centralnego dogmatu biologii molekularnej, mówiącego, że informacja genetyczna przekazywana jest z DNA przez RNA do białka (DNA → RNA → białko).

Dynamiczny rozwój biologii molekularnej, zapoczątkowany w drugiej połowie XX wieku i trwający do dzisiaj, był i jest możliwy dzięki geniuszowi Francisa H. Cricka, niezwykle utalentowanego badacza, fizyka z wykształcenia, a biofizyka, biologa molekularnego i neurobiologa w praktyce. W tym roku mija setna rocznica jego urodzin.

Rok 2016 jest zatem okresem wielkich, doniosłych rocznic: Złotego Jubileuszu odkrycia kodu genetycznego, Diamentowej Rocznicy centralnego dogmatu biologii molekularnej oraz stulecia urodzin Francisa H. Cricka.

Mając w pamięci te wielkie i przełomowe wydarzenia w nauce Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu dla ich uczczenia organizuje konferencję w dniach 27 i 28 października tego roku pod tytułem DNA – język życia.

Konferencja poświęcona będzie kwasom nukleinowym, zapisanej w nich historii, obecnym badaniom nad DNA oraz perspektywom wykorzystania tej wiedzy.

Dla godnego upamiętnienia trzech wspomnianych rocznic przygotowany został utwór muzyczny na chór i orkiestrę pt. The Mystery of Continuity, którego prawykonanie nastąpi w dniu 28 października 2016 w Auli NOVEJ Akademii Muzycznej im. I. Paderewskiego w Poznaniu.

Centralny dogmat biologii molekularnej 1956–2016

Kod genetyczny 1966–2016

Współczesna reprezentacja kodu genetycznego w postaci tabeli

Legenda:
Po lewej stronie komórek – standardowe 20 podstawowych aminokwasów białkowych (czarne skróty trzyliterowe) oraz standardowe kodony STOP (czerwone znaki); zielona kropka – kodon inicjatorowy.
Po prawej stronie komórek – odkryte odstępstwa:

skróty w kolorze zielonym – nietypowo kodowane podstawowe aminokwasy;
skróty w kolorze pomarańczowym – selenocysteina i pirolizyna;
małe zielone kropki – nietypowe kodony inicjatorowe;
małe czerwone znaki – nietypowe kodony STOP
żółte tło – kodony niewykorzystywane przez niektóre organizmy

Francis H. Crick (1916–2004)

Francis H. Crick, 2004 [Fot. Marc Lieberman]

Francis Harry Compton Crick (ur. 8 czerwca 1916 w Northampton, zm. 28 lipca 2004 w San Diego) – angielski biochemik, genetyk i biolog molekularny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w roku 1962. Wraz z Jamesem D. Watsonem, Maurice'em Wilkinsem i Rosalindą Franklin odkrył strukturę molekularną DNA. Pracownik naukowy Laboratorium Biologii Molekularnej na Uniwersytecie Cambridge, członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie.

[Wikipedia, 2016-08-12]